Veiligheid is in veel bedrijven een hoog goed, zo niet het hoogste goed, maar zijn we niet een beetje uit het oog verloren waar het allemaal om draait. Bedrijven die niet een VCA of gelijkwaardig certificaat hebben moeten met een vergrootglas gezocht worden. De bedrijven die een dergelijk certificaat hebben zijn ook in het gelukkige bezit van een handboek. De grotere bedrijven, multinationals, hebben zelfs een boek of systeem waarin de nodige procedures in opgenomen zijn die de regels weergeven die gevolgd moeten worden om veilig aan het werk te kunnen. Door de hoeveelheid procedures en regels zie je soms door de bomen het bos niet meer en loop je de kans dat procedures elkaar tegen gaan spreken.
Maken al die regels en voorschriften het werk nu veiliger? Dat is de vraag die ik mij zelf wel eens stel. Natuurlijk zijn er “spelregels” nodig, maar moeten we nu echt proberen alles vast te leggen? De laatste paar jaar is het toverwoord “gedrag gestuurde veiligheid”. We willen hier mee bereiken dat mensen na denken over wat ze doen, maar met de hoeveelheid procedures en regeltjes waarmee men rekening moet houden is dit een serieuze uitdaging.
Als je in de dagdagelijkse praktijk gaat kijken naar de hoeveelheid regeltjes waaraan de gemiddelde persoon op de werkvloer moet voldoen wordt je niet vrolijk. Het is voor iemand die dagelijks met de procedures en voorschriften bezig is niet eens te doen, laat staan dat de persoon op de werkvloer al de van toepassing zijnde regels kent en toepast. Nog daar gelaten dat je op verschillende plaatsen bij verschillende bedrijven je werk uit moet voeren.
We slaan soms door en proberen alles te reguleren. Een voorbeeld uit de praktijk geeft dit aan: Binnen een bedrijf vinden veel kleine ongevallen/incidenten plaats waarbij mensen verwondingen oplopen aan de handen. Er wordt een onderzoek gedaan naar de oorzaken en de aanbeveling is om bepaalde type handschoenen voor bepaalde categorieën werk voor te gaan schrijven. In dit voorbeeld gaan we kijken naar een lasser die bij het bedrijf laswerkzaamheden aan een installatie moet verrichten. Voor het uitvoeren van de laswerkzaamheden zijn (brandvertragende) lashandschoenen voorgeschreven die de lasser dan ook netjes toepast. Tijdens het lassen komt het voor dat er een stukje van de las uitgeslepen moet worden, zo ook bij het maken van deze las. De lasser pakt zijn slijptol en wil de las iets uitslijpen. Op dat moment komt er een veiligheidskundige van het bedrijf langs en spreekt de lasser aan omdat hij niet het voorgeschreven type (snijvaste) handschoenen draagt. De lasser kijkt verbaasd en verteld de veiligheidskundige dat hij al heel wat jaren zijn werk op deze manier uitvoert en nog nooit een wond aan zijn handen heeft opgelopen als gevolg van de werkzaamheden. De veiligheidskundige wijst de lasser op het feit dat er binnen het bedrijf een procedure is die voorschrijft dat voor slijpwerkzaamheden handschoenen met een hoge snijvastheid gebruikt dienen te worden. De lasser kijkt verbaasd en vraag of er lashandschoenen zijn die voldoende snijvast zijn. De veiligheidskundige verteld dat men er naar gezocht heeft maar dat die niet bestaan en dat de lasser dus zijn handschoenen zal moeten wisselen als hij wil slijpen. Dit moet dan ook weer gebeuren als er weer gelast gaat worden. De lasser mompelt iets onverstaanbaars en trekt de andere handschoenen aan omdat de procedure dit van hem verlangt, werkbaar is het niet, komt er achter aan. De slijptol met twee handen vasthoudend slijpt de lasser de las uit en wisselt na het slijpen weer van handschoenen.
In het voorbeeld bereiken we niet dat de lasser begrijpt waarom hij zijn handschoenen moet wisselen, sterker nog zodra de veiligheidskundige weg is en hij moet weer slijpwerkzaamheden doen doet hij deze met de lashandschoenen. Is dit dan onveilig? Mijn mening is van niet. De lasser houdt zijn slijptol met twee handen vast en kan op geen enkele mogelijke manier, met zijn handen, in aanraking komen met de slijpschijf. In het kader van gedrag gestuurde veiligheid hebben we ons doel niet bereikt. De lasser doet het veilig, maar niet volgens de regels en dus in de ogen van het bedrijf onveilig.
Naast de regelgeving die op papier heel goed werkt hebben we ook te maken met verschillen in regelgeving binnen 1 onderwerp. Een voorbeeld hiervan is de hoogte waarop werkzaamheden zonder valbeveiliging uit mag voeren. De wettelijke grens ligt op 2,5 meter. Bedrijven stellen soms hogere eisen en stellen dat boven de, bijvoorbeeld, 1,8 meter valbeveiliging gedragen dient te worden. Weer een ander bedrijf stelt deze grens op 1,5 meter. Voor iemand die op veel verschillende locaties komt wordt het een warboel van regels, was het nu 2,5 meter, 1,8 meter of 1,5 meter. Terugdenkend aan zijn VCA cursus herinnerd hij zich dat er 2,5 meter gezegd is en gaat er vanuit dat dit de juiste maat is, het is echter 1,8 meter en de werknemer begaat dus, ondanks alle goede bedoelingen, een overtreding die hem bij verschillende bedrijven een verwijzing naar de poort op kan leveren.
Een woud aan regels en voorschriften kan er toe leiden dat men door de bomen het bos niet meer ziet en dingen doet die het werk onveilig maken. Regels en voorschriften zijn zeker nodig om een kader aan te geven. Maar als we willen bereiken dat mensen veilig werken als een tweede natuur gaan zien moeten we ze niet dooddrukken met procedures, regels en voorschriften. Als we met GBV (Gezond Boeren Verstand) naar zaken kijken kunnen we bereiken dat we echt gedrag gestuurde veiligheid toe kunnen gaan passen. Laat mensen nadenken over waar ze mee bezig zijn in plaats van ze in een hokje van procedures, regels en voorschriften te stoppen. Laten we terug gaan naar waar het allemaal om draait: Aan het eind van de werkdag enigszins vermoeid, maar gezond naar huis.
Reactie plaatsen
Reacties